Odpady w Polsce

Wzrost liczby ludności, wszechobecny konsumpcjonizm, coraz krótsza długość życia produkowanych wyrobów powodują, że odpady stanowią coraz większy problem.

W Polsce pomimo wdrożenia przepisów deponowanie odpadów na składowiskach jest najpowszechniejszym sposobem zagospodarowania odpadów. Tymczasem w innych krajach europejskich, chociażby Szwecji, odpady poddawane są przetwarzaniu w celu odzysku energii.

Przepisy dotyczące odpadów wprowadziły szereg zasad, które należy uwzględnić aby gospodarka odpadami prowadzona była w sposób prawidłowy. Wytyczne te dedykowane są zarówno do posiadaczy odpadów, jak również nadzorujących ich organów.

Każdy, kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić zgodnie z poniższymi zasadami.

• Po pierwsze należy zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko na każdym etapie cyklu życia produktu (produkcja, użytkowanie, pozbywanie się). Oznacza to, iż obowiązek ten spoczywa zarówno na wytwórcach odpadów, jak i na użytkownikach produktów.
• Po drugie istnieje obowiązek zapewniania zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów.
• Po trzecie zaś przepisy dotyczące postępowania z odpadami przewidują obowiązek zgodnego z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwiania odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.

Kolejność wymienionych działań ma znamienne znaczenie dla całej gospodarki odpadami.

PAMIĘTAJ!
w przypadku wytworzonych odpadów, bezwzględne pierwszeństwo ma odzysk.  Unieszkodliwianie odpadów stosuje się jedynie w przypadku, odzysk nie był możliwy.

CO NOWEGO???

23 stycznia 2013 r. weszła w życie Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, zastępująca Ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach.
Ustawa o odpadach zobowiązuje organy administracji publicznej do podejmowania działań wspierających przygotowanie do ponownego użycia odpadów w szczególności poprzez zachęcanie do tworzenia sieci ponownego wykorzystania i napraw oraz stwarzania ekonomicznych zachęt.

Ustawa wprowadza nowe pojęcia użytkowników systemu, tj.:

• Posiadacz odpadów – to każdy, kto faktycznie włada odpadami (wytwórca odpadów, inna osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna), z wyłączeniem prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów. Zgodnie z ustawą o odpadach domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości;
• Pośrednik w obrocie odpadami  – to każdy podmiot, który organizuje przetwarzanie odpadów w imieniu innych;
• Sprzedawca odpadów – to podmiot, który nabywa, a następnie zbywa odpady we własnym imieniu, w tym również podmiot, który nie obejmuje odpadów fizycznie w posiadanie.

Przekazywanie odpadów

Wytwórca odpadów lub inny posiadacz odpadów może zlecić wykonanie obowiązku gospodarowania odpadami wyłącznie podmiotom, które posiadają:

• zezwolenie na zbieranie odpadów lub zezwolenie na przetwarzanie odpadów lub
• koncesję na podziemne składowanie odpadów, pozwolenie zintegrowane, decyzję zatwierdzającą program gospodarowania odpadami wydobywczymi, zezwolenie na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych lub wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości – na podstawie odrębnych przepisów, lub
• wpis do rejestru w zakresie, o którym mowa w art. 50 ust. 1 pkt. 5 Ustawy o odpadach,

chyba że taka działalność nie wymaga uzyskania decyzji ani wpisu do rejestru (np. przekazywanie odpadów osobom fizycznym).

Wytwórca odpadów lub inny posiadacz odpadów przekazujący odpady następnemu posiadaczowi odpadów, który posiada właściwą decyzję albo wpis do rejestru, odpowiedzialność za gospodarowanie odpadami, z chwilą ich przekazania, przechodzi na tego następnego posiadacza odpadów.

Posiadacza odpadów, który przekazał odpady transportującemu odpady, nie zwalnia się z odpowiedzialności za zbieranie lub przetwarzanie odpadów, do czasu przejęcia odpowiedzialności przez następnego posiadacza odpadów, który ma właściwą decyzję albo wpis do rejestru.
Sprzedawca odpadów oraz pośrednik w obrocie odpadami nie przejmują odpowiedzialności za gospodarowanie odpadami, jeżeli nie są posiadaczami tych odpadów.

Odpady opakowaniowe

Z dniem 1 stycznia 2014 r. weszła w życie Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

Określa ona szczegółowo wymagania, jakim powinny odpowiadać opakowania wprowadzane do obrotu, zasady działania organizacji odzysku opakowań, zasady postępowania z opakowaniami oraz odpadami opakowaniowymi, zasady ustalania i pobierania opłaty produktowej. Ma to na celu m.in. zmniejszenie ilości i szkodliwości dla środowiska materiałów i substancji zawartych w opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz ilości i szkodliwości dla środowiska opakowań i odpadów opakowaniowych na etapie procesu produkcyjnego.

Ponadto ustawa określa prawa i obowiązki przedsiębiorców będących organizacjami odzysku opakowań, wprowadzających opakowania, wprowadzających produkty w opakowaniach oraz prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wewnątrzwspólnotowej dostawy odpadów opakowaniowych i produktów w opakowaniach, dystrybucji produktów w opakowaniach oraz eksportu odpadów opakowaniowych, opakowań i produktów w opakowaniach. Nowe przepisy określają również obowiązki użytkowników środków niebezpiecznych, będących środkami ochrony roślin.

Ustawa wprowadza kilka nowych rozwiązań:

• pozwala na zawarcie przez organizacje samorządu gospodarczego porozumienia z marszałkiem województwa w zakresie utworzenia i utrzymania systemu zagospodarowania odpadów opakowaniowych wielomateriałowych oraz po środkach niebezpiecznych;
• zwalnia z obowiązku uzyskania wymaganych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, w tym dotyczących opłaty produktowej oraz dokumentów potwierdzających recykling lub inne niż recykling procesy odzysku odpadów opakowaniowych dla przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach, którzy w danym roku kalendarzowym wprowadzili do obrotu produkty w opakowaniach o łącznej masie opakowań nieprzekraczającej 1 Mg. Zwolnienie to stanowi pomoc de minimis;
• zwiększa nadzór nad przedsiębiorcami prowadzącymi odzysk lub recykling oraz przedsiębiorcami eksportujący odpady opakowaniowe i dokonującymi wewnątrzwspólnotowej dostawy tych odpadów, którzy od 2016 r. będą zobowiązani do prowadzenia rocznego audytu zewnętrznego. Audyty będą przeprowadzane przez akredytowanego audytora EMAS.